Kociewie - Twój Dom
- 13.02.2023 08:48
- Hymn kociewski
Słowa: ks. Bernard Sychta
Pytasz sia dzie Kociewiaki
Majó swoje dómy,
Swe pachnónce chlebam pola,
Swoje sochy, bróny?
Dzie Wierzyca, Wda
Przy śrebnym fal śpsiewie
Niesó woda w dal,
Tam nasze Kociewie
Czy to my tu na Kociewiu
Czy Borusy w Borach,
Czy Lasaki, czy Kaszuby
Na morzu, jeziorach,
Jedna Matka nas
Wszystkech kolebała,
Pokłóńma sia w pas:
Tobie, Polsko, chwała.
Antoni Górski, kociewski gawędziarz i folklorysta, napisał, że „Kociewie to moje strony rodzinne od wszystkich zakątków świata inne”. Nasz wspaniały region wyróżnia się dzięki swojej własnej gwarze, kulturze ludowej i malowniczej ziemi słynącej z gościnności.
10 lutego obchodziliśmy w naszej szkole Światowy Dzień Kociewia. Święto ustanowiono na pamiątkę wydarzeń z XIX wieku. Podczas trwającej na Pomorzu wojny francusko-pruskiej, podpułkownik Józef Hurtig napisał list do Jana Henryka Dąbrowskiego, w którym oznajmił, że wysyła „patrol ku Gociewiu”. List oficerski został nadany z Nowego Nad Wisłą dnia 10 lutego 1807 roku. Na pamiątkę pierwszego historycznego zapisu nazwy regionu Kociewie w 2007 roku zostało ustanowione święto Kociewia.
Obchody Światowego Dnia Kociewia miały na celu rozpowszechnienie wiedzy o tymże regionie. Uczniowie naszej szkoły wysłuchali apelu, obejrzeli film, w którym wystąpili przedstawiciele grupy „Lubichowskie Kociewiaki”, mogli pokolorować wzory i stroje regionalne oraz skosztować „szneki z glancem”. Dzięki uprzejmości Pani Hanny Pilackiej już od środy uczniowie mogli oglądać książki i albumy związane z Kociewiem. Nasi uczniowie, którzy tego dnia ubrani byli w stroje kociewskie zachęcali, aby przyjrzeć się literaturze poświęconej Kociewiu. Pragnęliśmy przeżyć Światowy Dzień Kociewia w sposób uroczysty. Było to możliwe dzięki zaangażowaniu wielu osób. W sposób szczególny dziękujemy Rodzicom naszych uczniów za pomoc oraz każdemu, kto przyczynił się do tego, aby w szkole zapachniało przepysznym ciastem drożdżowym, „sznekami” i grochowinkami kociewskimi.
Nasz malowniczy region położony jest na lewym brzegu Wisły w dorzeczu Wdy i Wierzycy i we wschodniej części Borów Tucholskich. Kociewie leży nad trzema rzekami – Wierzycą, Wdą i Dolną Wisłą. Na Kociewiu znajdują się trzy fortyfikacje pokrzyżackie w miejscowościach Świecie, Nowe i Gniew. Nad regionem góruje pocysterski zabytek architektury – bazylika katedralna i Muzeum Diecezjalne w Pelplinie z jedynym w Polsce egzemplarzem Biblii Gutenberga. Na uwagę zasługują też Tczew z zabytkowymi mostami i miasto Starogard Gdański – stolica Kociewia. Historię Kociewia można przybliżyć sobie, odwiedzając Muzeum Ziemii Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim.
Kociewie kojarzy się z wieloma kolorami. Nie tylko związane są z nim malownicze tereny naszego regionu, wyrazisty herb i piękne stroje ludowe, ale również haft. Pięknie haftowane chusty, obrusy, serwetki, na których pojawiają się kłosy pszenicy, maki, osty czy też modraki, są chyba najpiękniejszą i najbardziej barwną wizytówką Kociewia. W tej „łagodnej krainie” poznać można także specjały kulinarne takie jak: grochowinki kociewskie, krupnik zwany gryczą, chleb ze smalcem.
Gwara kociewska, tak jak inne polskie gwary, jest terytorialną odmianą języka. Można mówić szerzej o dialekcie kociewskim jak gdyby o całości. Natomiast jest on podzielony na trzy gwary: północną, środkową i południową. Gwara kociewska jest dialektem dość młodym, ponieważ powstała na gruncie ściśle pomorskim, na który nałożyły się wpływy z innych polskich regionów m.in. z Kujaw i Mazowsza. Gwary kociewskie od polszczyzny ogólnej się aż tak nie różnią. Mają inną warstwę słownikową, dużo przedmiotów i nazw uległo asymilacji ze względu na wpływy języka niemieckiego (m.in. kociewskie i kaszubskie „jo”) oraz występują charakterystyczne cechy w wymowie samogłosek. Gwara jest ważnym składnikiem tożsamości regionalnej, co słyszy się często m.in. w mowie naszych dziadków.
Gwara kociewska jeszcze przejawia się w naszym języku potocznym. Musimy zadbać o to, aby nie umarła. Starajmy się uczyć dzieci i młodzież kultury regionu i miłości do Naszej Małej Ojczyzny.
Julia Knasiak
Natalia Lazer- Wróć do listy artykułów
Ostatnie artykuły